1. Phụ gia chịu cực áp trong dầu hộp số là gì? Nó có tác dụng gì?
Trong hầu hết các ứng dụng bánh răng, đặc biệt là các hệ thống tải trọng cao và vận hành tốc độ thấp, luôn tồn tại một điều kiện bôi trơn cuối – điều kiện bôi trơn đường biên. Đây là trạng thái mà không còn màng dầu đủ dày để tách biệt bề mặt kim loại với nhau, khiến nguy cơ mài mòn dính và hư hỏng tăng cao.
Chức năng chính của phụ gia chịu cực áp trong dầu hộp số (Extreme Pressure Additives - EP) là:
Ngăn ngừa mài mòn dính
Bảo vệ các chi tiết khi độ nhớt dầu không đủ tạo màng dầu
Hạn chế ma sát và hiện tượng hàn dính ở vùng chịu tải cao
2. Phụ gia chịu cực áp trong dầu hộp số hoạt động như thế nào?
Phụ gia EP là các phân tử có cực, với cấu trúc có “đầu” hút vào bề mặt kim loại và “đuôi” hòa tan trong dầu. Trong điều kiện áp suất và nhiệt độ cao, khi khoảng cách giữa các bề mặt kim loại giảm mạnh và hiện tượng tiếp xúc kim loại – kim loại xảy ra, các phụ gia bôi trơn thông thường không còn phát huy tác dụng.
Lúc này, phụ gia chịu cực áp phát huy vai trò quan trọng trong việc:
Tạo lớp bảo vệ hóa học trên bề mặt
Chống ma sát và mài mòn vượt trội
Hạn chế khả năng hàn dính cơ học giữa các chi tiết
3. Phân loại phụ gia chịu cực áp trong dầu hộp số
Phụ gia EP phụ thuộc vào nhiệt độ
Đây là loại phổ biến nhất, hoạt động dựa trên phản ứng hóa học khi nhiệt độ tăng cao. Các chất thường gặp gồm:
Boron (Bo)
Chlorine (Cl)
Phốt pho (P)
Lưu huỳnh (S)
Khi nhiệt độ ma sát tăng, các phụ gia này phản ứng với bề mặt kim loại và tạo ra các hợp chất như:
Sắt sunfua (FeS)
Sắt photphua (FePO₄)
Sắt clorua (FeCl₃)
Các lớp hợp chất này giống như một lớp xà phòng bảo vệ, giúp giảm ma sát, chống mài mòn, và ngăn hiện tượng hàn dính khi tải trọng lớn.
Phụ gia EP không phụ thuộc vào nhiệt độ (Sulfonate kiềm)
Loại này hoạt động mà không cần nhiệt độ cao. Cơ chế:
Chứa muối cacbonat keo phân tán trong sulfonate
Khi tiếp xúc với sắt, tạo màng bảo vệ mỏng trên bề mặt
Vẫn cung cấp hiệu quả bảo vệ khi nhiệt độ hệ thống chưa đủ cao để kích hoạt phụ gia nhiệt
4. Khi nào nên sử dụng phụ gia chịu cực áp trong dầu hộp số?
Phụ gia EP nên được sử dụng trong:
Hệ thống bánh răng chịu tải cao, vận hành chậm
Thiết bị làm việc trong điều kiện sốc tải
Môi trường vận hành nhiệt độ cao, áp suất lớn
Khi màng dầu bị phá vỡ do độ nhớt không đảm bảo
Kết luận
Phụ gia chịu cực áp trong dầu hộp số đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì tuổi thọ và hiệu suất hệ thống truyền động. Khi độ nhớt dầu không còn đủ để duy trì lớp màng bôi trơn, chính lớp màng hóa học từ phụ gia EP sẽ thay thế vai trò đó, ngăn chặn tiếp xúc kim loại – kim loại, hạn chế ma sát, và chống mài mòn dính hiệu quả.
Hãy cùng khám phá thêm các nội dung khác cùng AVM:
Khám phá các giải pháp bôi trơn tự động Perma
Tìm hiểu về ô nhiễm dầu và cách phòng ngừa hiệu quả
Nguyên nhân gây ra tiếng ồn và bọt trắng của bơm thủy lực và giải pháp