Ở 2 phần trước chúng ta đã trình bày về tầm quan trọng của việc đánh giá và phân tích dầu tuabin, chương trình phân tích dầu cơ bản bao gồm các phép phân tích:
- Độ nhớt ASTM D445 và Chỉ số độ nhớt D2270
- Khả năng chống oxy hóa trong bình áp suất quay (RPVOT) - ASTM D2272
- Độ ổn định của dầu tuabin (TOST) ASTM D943
- Nước (chuẩn độ Karl Fischer) - ASTM D6304
- Chỉ số axit (AN) - ASTM D664
- Cấp độ sạch (đếm hạt)- ISO 4406: 99
- Gỉ sét D665 A
- Khả năng khử nhũ ASTM D1401
- Xu hướng tạo bọt/Độ ổn định bọt ASTM D892
- Khả năng thoát khí ASTM D3427
- Thử nghiệm tải bánh răng FZG - ASTM D5182
- Điểm chớp cháy - ASTM D92
2. Thử nghiệm khả năng chống oxy hóa trong bình áp suất quay (RPVOT) - ASTM D2272
Trước đây được gọi là thử nghiệm RBOT, thử nghiệm RPVOT được phát triển để theo dõi các loại dầu đang hoạt động để cảnh báo sự suy giảm khả năng chống oxy hóa. Sự oxy hóa được thúc đẩy bởi nhiệt và các chất gây ô nhiễm như nước, không khí và kim loại xúc tác.
Khi dầu tuabin xuống cấp, nó tạo thành các axit hữu cơ và các sản phẩm oxy hóa không hòa tan bám vào các bộ phận điều khiển, bề mặt vòng bi/hộp số và các bộ phận làm mát dầu bôi trơn. Sau một thời gian, các sản phẩm phụ oxy hóa và các chất không tan carbon này hóa cứng trên các bề mặt gây ra sự thay đổi đáng kể về khoảng hở làm việc (*1), và trong một số trường hợp chúng còn bít dòng ngăn không cho dầu đi vào làm mát và bôi trơn vòng bi, và làm tắc kẹt các bộ phận điều khiển tuabin và bộ trao đổi nhiệt.
Thử nghiệm oxy hóa tăng tốc này là một tiêu chuẩn công nghiệp để xác định các vấn đề ổn định oxy hóa với dầu tuabin đang hoạt động. ASTM D4378-97 xác định, giới hạn cảnh báo cho dầu đang hoạt động là khi dầu có mức giảm RPVOT xuống 25% so với giá trị RPVOT dầu mới với mức tăng đồng thời của chỉ số axit (AN-Acid Number).
Nhiều OEM sản xuất tua-bin đơn giản hóa điều này bằng cách sử dụng 25% RPVOT ban đầu mà không cần tham chiếu đến AN, trong khi các OEM khác lại đưa ra mức giới hạn là RPVOT ≥100 phút. Cần lưu ý rằng thử nghiệm RPVOT được thiết kế để xác định mức độ phù hợp của Dầu bôi trơn để tiếp tục sử dụng, không phải chỉ để so sánh với các loại dầu cạnh tranh
Trong các tuabin khí sử dụng bể chứa dầu bôi trơn thông thường cho vòng bi và hệ thủy, nên sử dụng thử nghiệm ly tâm siêu tốc kết hợp với RPVOT để xác định sự hình thành Váng dầu (Varnish).
Thông thường, một loại dầu đã xuống cấp đến giá trị RPVOT tối thiểu thì cần phải thay dầu. Tuy nhiên, để kéo dài tuổi thọ của dầu tuabin, người ta có thể sử dụng biện pháp ngắn hạn để phục hồi dầu tuabin được gọi là “Bleed and feed (*3)“ trong một thời gian giới hạn.
(*3: Bleed and feed là phương pháp bổ sung thêm phụ gia để kéo dài thêm tuổi thọ của dầu)
Việc phục hồi và kéo dài tuổi thọ của một loại dầu tuabin bị oxy hóa nghiêm trọng bằng phụ gia ức chế oxy hóa cần phải tính toán rất cẩn thận, vì nó có thể khiến thiết bị gặp nguy hiểm. Một loại dầu có giá trị RPVOT dưới 100 phút nhiều khả năng không chỉ bị suy giảm phụ gia, mà cả dầu gốc cũng đã bị biến đổi tính chất, một khi dầu gốc đã bị biến đổi, thì việc phục hồi dầu bằng việc châm thêm phụ gia là không nên.
Trong những trường hợp như vậy, việc bổ sung thêm phụ gia có thể tạm thời tăng giá trị RPVOT nhưng do tính chất suy giảm của dầu gốc, RPVOT sau đó sẽ giảm rất nhanh và kéo theo sự hình thành của váng dầu và bùn nặng. Nếu không sử dụng các bộ lọc đặc biệt để loại bỏ tất cả các vật liệu cực, chất gây ô nhiễm và chất phụ gia đã phân hủy, sau đó là tái cấu trúc hoàn toàn, việc phục hồi dầu tuabin bị suy thoái là không thể thực hiện được.
Trong các tuabin hơi và khí, nên tiến hành thử nghiệm RPVOT hàng năm với tần suất tăng dần khi dầu tuabin có RPVOT ≤ 25% giá trị ban đầu. Một số thử nghiệm nên thực hiện ngay trước lịch dừng máy, để cho phép thời gian lập kế hoạch thay dầu nếu cần thiết.